بررسی بوطیقای شعر تعلیمی در اشعار ناصرخسرو
نویسندگان
چکیده مقاله:
ناصرخسرو از برجستهترین شاعران شعر تعلیمی است که در اشعارش علاوه بر مضامین اخلاقی به اوصاف شعر و شاعر و مخاطب شعر پرداخته است و به نوعی صاحب نقد و فن شعر یا بوطیقاست. از ویژگیهای برجسته بوطیقای او آن است که شعر را با حکمت و اندیشههای تعلیمی گره میزند و برای شاعر، شعر و مخاطب اوصافی را برمیشمارد که هر کدام به نوعی از منظومه فکری ـ تعلـیمی وی سـرچشمه گرفـته است. با بررسی اشعار ناصرخسرو در مییابیم که شعرش با حکمت، خرد و مفاهیم تعلیمی گره خورده، در اشعارش به ترسیم و تعلیم این بوطیقا و فن شعر پرداخته است؛ یعنی هم خود شاعر در اشعارش به چنین دیدگاه و بوطیقایی معتقد است و هم برای خواننده این دیدگاه تعلیمی را توصیه میکند. نکاتی مانند رابطه کلام، خرد و اندیشه، کلام و حقیقتگویی، عجین بودن شعر با شریعت و حکمت، پرداختن به شعر زاهدانه، منسوب بودن شعر به جان و عالم غیب، لزوم مطابقت کلام با عمل، شاعر و سخن متعهدانه، شاعر و شعر دینی، انتقاد از شاعران درباری و شاعر و تازگی و نیکویی سخن از آن جمله است. او همچنین به دستهبندی و تفـکیک مخـاطبان و خوانندگان میپردازد و برای خواننده آگاه، هشیار و اهل اندیشه جایگاه خاصی قائل است. این مقاله با در نظر گرفتن همه قصیدههای ناصرخسرو انجام شده است.
منابع مشابه
بررسی تأویل در اشعار ناصرخسرو
مذاهب، از دیرباز علاوه بر شباهتها، تفاوتهایی با هم داشتهاند که منجر به جدال بین آنها شده است. در این میان، اسماعیلیّه همانند فرقههای دیگر اسلامی، دارای اصول و فروع مشترک و بعضاً متفاوت با سایر مذاهب است. تأویلگرایی یکی از ویژگیهای خاصّ اسماعیلیّه است که موجب تمایز آن، از سایر مذاهب میشود. ناصرخسرو به عنوان «حجّت» در مذهب اسماعیلی، بارها مسئلة تأویل را در متون نظم و نثر خود به کار برده است. ...
متن کاملنظریه تعلیمی ناصرخسرو در مثنوی روشنایی نامه
مثنوی روشنایی نامه ناصرخسرو از کهنترین آثار تعلیمی شعر فارسی است. ناصرخسرو در این مثنوی تعلیمی چکیده نظریه تعلیمی خود را که در جامع الحکمتین و زاد المسافرین آمده، در سی فصل به شعر درآورده است. نویسنده عقیده دارد که این نظریه تعلیمی از سه منبع فکری آرای اخلاقی اسلامی، آرای اخلاقی فلسفی و آرای اخلاقی ایران پیش از اسلام، مایه ور است و میتوان ساختار زیر را برای آن معرفی کرد: بیان کلیات فلسفی، ن...
متن کاملبررسی اندیشههای پارادکسیکال (متناقض) در شعر ناصرخسرو
پارادوکس واژهای اروپایی است که در دورة معاصر به مباحث ادب فارسی وارد شده است و آن را «تناقضنمایی» و اخیراً «پادنمایی» معنی کردهاند و در دو زمینة شعری و فکری یا مفهومی قابل بررسی است. آنچه امروز بیشتر زیر عنوان «تناقضنمایی» در شعر و ادب فارسی مورد تحقیق واقع شده، زمینة شعری آن است که ذیل «بدیع معنوی» در فنون و صنایع ادبی و به عنوان یک «فنّ ادبی» یا به تعبیر امروزیتر، «آرایه ادبی» تعریف...
متن کاملتحلیل« رویکرد روشنفکری» در اشعار ناصرخسرو قبادیانی
این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانهای به تبیین مؤلفههای جنبش خردگرای ایرانی-شعوبیه- و مفهوم روشنفکری میپردازد و در پی پاسخ به این پرسشهاست: رویکرد روشنفکری ناصرخسرو چگونه صورتبندی میشود و اندیشههای او در دیوان قصاید تا چه اندازه با جنبش فکری شعوبیه نزدیک است؟ و شیوه ایفای نقش روشنفکری ناصرخسرو در زمینهی تاریخ سیاسی – اجتماعی ایران آن روزگار چگونه است؟ رویکرد ر...
متن کاملخودستاییهای آموزنده در اشعار ناصرخسرو قبادیانی
خودستایی از مضامین پر اهمیت شعر فارسی است که در آثار شاعرانی که در ادوار گوناگون حیات ادبی ایران میزیستهاند جلوهگر شده است. این شاعران با ذهنیت های منحصر به فرد و تحت تأثیر محیط به مضمونآفرینی های بدیع در زمینة خودستایی دست یازیدهاند و از این مهم در جهت دستیابی به اهداف خود سود جستهاند. خودستایی ممکن است ارزش تعلیمی داشته باشد، بدین صورت که شاعر خود را الگوی هر خصیصه اخلاقی نشان دهد تا ا...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
عنوان ژورنال
دوره 8 شماره 29
صفحات 1- 32
تاریخ انتشار 2016-06-01
با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.
کلمات کلیدی
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023